#breinfeitjes

Heeft de grootte van het brein invloed op de intelligentie? Niet als het aan de eencellige ligt, zij vertonen zelfs intelligent gedrag zonder hersenen! Ze kunnen in hun eentje prima overleven door de strategie van scannen en reageren. Ergens in de evolutie zijn eencelligen samengevoegd tot multicellulaire organismen. We weten inmiddels dat dit waarschijnlijk onder druk van de voedselschaarste of andere omgevingsfactoren is gebeurd. Onder bepaalde omstandigheden kunnen samenwerkende cellen beter overleven.

Als het aantal cellen dat samenklontert toeneemt, wordt het communiceren over langere afstanden moeilijker. Want bij gevaar of voedsel moet ook de achterkant van het organisme worden aangestuurd. Na allerlei evolutionaire processen heeft de natuur uiteindelijk een oplossing gevonden voor dit communicatieprobleem: zenuwcellen. Deze cellen zijn in eerste instantie ontstaan om over een langere afstand binnen een organisme te kunnen communiceren.

A. Eencellige B. Organisme met klompje als brein C. Zenuwcellen

Zie bovenstaand figuur. Cellen kunnen goed met elkaar communiceren via celwanden als ze dicht genoeg bij elkaar liggen (A), maar zodra de afstand groter wordt moeten zenuwcellen de afstand overbruggen. De eerste grotere levensvormen kregen een zenuwstelsel met een klomp als hersenen (B), zodat ook de staart de juiste richting op kon bewegen bij gevaar of voedsel. Vandaag de dag verbinden zenuwcellen (C) alle uiteinden van het menselijk lichaam. Zo geeft het brein een signaal als een ledemaat pijn voelt en weggetrokken moet worden.

Hersenen sturen spieren aan

De hersenen zijn dus vooral geëvolueerd om het hele lichaam te laten reageren op veranderingen in de omgeving. De hersenen scannen de omgeving continue en willen het liefst het verrassingseffect minimaliseren. Als tijdens het scannen iets onverwachts gebeurt in de omgeving (verrassing!), dienen de hersenen direct te reageren. Op deze manier zorgt beweging voor de juiste reactie en het bijbehorende gedrag. De hersenen zorgen daardoor voor een betere overlevingskans van een soort in de natuur. Dit geldt voor alle soorten van groot tot klein.

De grootte van het brein bepaalt niet de intelligentie

Hoe groter het organisme, hoe groter de hersenen.

Hoe groter het organisme, hoe groter de hersenen. Dit heeft te maken met de grootte en het aantal spiervezels dat moet worden aangestuurd. Een blauwe vinvis heeft daarom grotere hersenen dan de mens maar dat betekent nog niet dat hij intelligenter is (figuur: hersenen mens en walvis). Bij de mens is een bijzonder deel van de hersenen verder geëvolueerd: de neocortex bij het voorhoofd. Hierdoor ontwikkelden we taal en cultuur om beter als groep te functioneren. Dit deel van het brein is bij mensen wel veel groter dan bij welk ander dier dan ook.

Meer weten?

Meer weten over hoe ons brein het gedrag beïnvloedt? Download het gratis boek Neurofeedback als behandelmethodiek.